ÀÖÓãºǫ́

'Zedde nouw goaw gek', 'heanig an', 'heal bezopen is wei smieten jild' en 't is kerremes in de hel'. Weet jij wat deze uitdrukkingen betekenen? Grote kans van niet. En ook in de regio's zelf begrijpt lang niet iedereen meer waar de plat pratende buurman het over heeft. Het dialect is op zijn retour. "Mensen blijven niet meer zoals vroeger op één plek wonen", legt taalwetenschapper Mathilde Jansen uit in . Zo groeide ze zelf bijvoorbeeld op op Texel, maar omdat haar moeder oorspronkelijk uit Haarlem kwam, kon zij haar de Texelse spreektaal niet leren. En wie spreekt er nou nog 'de vollekstaol van de stad Uterech'?

Verboden

Uit onderzoek van de Nederlandse Taalunie in 2009 bleek dat slechts 34 procent van de ouders nog dialect spreekt met hun kinderen. Wanneer de regionale taal niet doorgegeven wordt aan nieuwe generaties, stert deze uiteindelijk uit. "Lang was het verboden om op scholen een dialect te spreken", zegt Jansen. De gedachte dat het dialect in de weg zit tijdens het leren van de standaardtaal werd breed gedeeld. "Een eeuw geleden associeerden we een lager IQ, stotteren en schizofrenie met meertaligheid", vertelt taalontwikkelingsexpert tijdens het .

Pracht van het dialect

Aannames die door wetenschappelijk onderzoek inmiddels van tafel zijn geveegd. In sommige gevallen zijn meertalige kinderen juist zelfs in het voordeel ten opzichte van eentaligen. Blom: "Turks-Nederlandse kinderen doen het - naarmate ze ouder worden - relatief beter op werkgeheugen-testen dan eentalige Nederlandse kinderen. En uit onderzoek naar Fries-Nederlandse kinderen blijkt dat zij beter presteren op aandachtstaken." Dit betekent echter niet dat alle meertalige kinderen per definitie betere cognitieve vaardigheden hebben. "Meertaligheid is heel divers, er zijn veel verschillende soorten van meertaligheid en die zijn bijna niet met elkaar te vergelijken", zegt Blom. 

Ook taalwetenschapster dr. Sterre Leufkens ziet de toegevoegde waarde van streektalen. Leufkens: "De meerwaarde ervan is dat een dialect een sterk gemeenschapsgevoel creeërt." De lucky few onder ons die nog dialect kunnen spreken, vooral blijven doen dus!

Elke week wordt een opvallend bericht uit de actualiteit gekoppeld aan een opname uit het archief van Studium Generale - Podium voor kennis & reflectie van de ÀÖÓãºǫ́.