�����̨

Een paar jaar geleden kwamen Utrechtse sociaalpsychologen in gesprek met medewerkers van ARTIS-Planetarium. In het Planetarium, dat gevestigd is op het terrein van de Amsterdamse dierentuin ARTIS, leren bezoekers over sterren, planeten en de uitgestrektheid van het universum. De leiding van het Planetarium sprak de wens uit om hun bezoekers niet alleen te onderwijzen, maar hen ook te inspireren beter om te gaan met onze eigen planeet. Daar wilden de sociaalpsychologen graag bij helpen: een nauwe samenwerking tussen ARTIS-Planetarium en de �����̨ was geboren.

De samenwerking tussen de twee instituten bestaat uit verschillende onderzoeken en komt ook tot uiting in drie lopende promotietrajecten, vertelt sociaalpsycholoog en projectleider Félice van Nunspeet. Van Nunspeet doet onderzoek naar moreel gedrag en hoe morele verantwoordelijkheid kan worden bevorderd.

Mensen aanspreken

In het Planetarium worden voorstellingen getoond over de unieke eigenschappen van onze leefbare planeet. De bezoekers krijgen informatie over hoe alles met elkaar in verbinding staat en welke rol de mensheid hierin speelt. Van Nunspeet: “Maar mensen aanspreken op de invloed die hun gedrag heeft op de leefomgeving kan gevoelig liggen. Als je mensen wilt motiveren hun gedrag te veranderen, dan helpt het niet als ze defensief worden. Daarom is er nog altijd meer onderzoek nodig naar hoe je met succes een moreel beroep kunt doen op mensen. De samenwerking met het Planetarium geeft ons de kans om dat niet alleen te testen met experimenten in het lab of met abstracte scenario’s, maar ook in het veld en met een partij die de bevindingen direct kan toepassen.”

Lezing in ARTIS

In de meest recente studie werd onderzocht wat de invloed van zo’n voorstelling is op het verantwoordelijkheidsgevoel van de kijker, en of die beleving aanzet tot duurzamer gedrag. De eerste resultaten deelt promovenda Mandy Muller op 18 november in het . In haar lezing Geen planeet B: Wie voelt zich verantwoordelijk voor gedragsverandering? richt Muller zich op klimaatverandering en verantwoordelijkheidsgevoel. Ze maakt hierbij gebruik van psychologische en sociologische perspectieven. Zo wil ze weten in hoeverre verantwoordelijkheidsgevoel invloed heeft op gedrag en vraagt ze zich af of gedragsverandering bij iedereen op eenzelfde manier kan worden aangewakkerd.

Studenten hebben smartwatches ingezet die hartslag en huidgeleiding meten.

Onderzoek, impact en onderwijs

Naast het onderzoek dat de Utrechtse wetenschappers in ARTIS-Planetarium doen, en de kennis die ze delen, krijgen studenten de kans om er hun scriptieonderzoek te doen. Dat kan op verschillende manieren. Van Nunspeet: “In onderzoek naar verantwoordelijkheid en moreel gedrag levert het gebruik van vragenlijsten een deel van de inzichten. Aanvullend gebruiken we bijvoorbeeld fysiologische metingen om te zien hoe iemand op een meer onbewust niveau geraakt wordt door een morele boodschap. Of door zo’n Planetarium-voorstelling: studenten hebben hiervoor smartwatches ingezet die onder meer hartslag en huidgeleiding meten. Op deze wijze krijgen we een beeld van iemands, meer intrinsieke, betrokkenheid.

Toekomst

In de toekomst hoopt Van Nunspeet het onderzoek in het Planetarium te verbreden. “Door de impact van de voorstellingen op deze verschillende manieren te onderzoeken. En wat het met ARTIS-bezoekers doet als ze op een meer interactieve wijze worden betrokken bij de invloed die ze hebben op onze kwetsbare aarde.”