�����̨

Het is koud en modderig in De Driehoek, een stukje natuur op het Utrecht Science Park (USP). Jonas Lembrechts, onderzoeker in de groep Ecology and Biodiversity, en twee van zijn studenten hebben er net in kaart gebracht welke plantjes er groeien in kleine plotjes in het gebied. Door ditzelfde regelmatig en langdurig op heel veel plekken in Nederland te doen, hopen ze een goed beeld te krijgen van hoe de biodiversiteit verandert, en hoe deze wordt beïnvloed door bijvoorbeeld stikstof en klimaatverandering. Lembrechts: “Midden in de winter de biodiversiteit meten lijkt misschien niet logisch, maar zo verzamelen we ook informatie over variaties in de seizoenen.”

Het project in Nederland is net gestart en nu nog beperkt tot een paar gebieden, waaronder het USP. Het plan is om uiteindelijk in heel Nederland een soortgelijke monitoring op te zetten. Op andere plekken in Europa loopt het project met de naam al zo’n vier jaar. Lembrechts heeft duidelijke plannen in Nederland. Lembrechts: “We willen alle typische habitattypes in Nederland meenemen, zoals heidevelden, duingebieden en bossen. Maar we kijken ook graag naar onverwachte plekken, zoals hier op de campus of een stoep in de stad.”

We blijven monitoren, ook als er een parkeerplaats gemaakt wordt van een stukje groen.

Paddenstoelen en plotjes

Hoewel groots van reikwijdte, is het onderzoek eenvoudig van opzet. Overal wordt er op exact dezelfde manier gemonitord. De onderzoekers markeren steeds een plek door een staaf in de grond te steken. Daarnaast plaatsen ze een sensor die wel wat weg heeft van een paddenstoel. De sensor meet de temperatuur en hoeveel vocht er in de bodem zit. Daarmee krijgen de onderzoekers een goed beeld van de impact van het weer op de omgeving.

Vervolgens brengen de onderzoekers in kaart welke plantensoorten er groeien in een vierkante meter rondom de staaf. Ieder plotje op het Utrecht Science Park wordt elke drie maanden weer bezocht. Locaties in de rest van Nederland worden jaarlijks gemeten. Lembrechts: “We blijven monitoren, ook als er een parkeerplaats gemaakt wordt van een stukje groen.”

Wat werkt er nou het beste om de biodiversiteit te beschermen?

Op kleine en grote schaal

Er is goed nagedacht over hoe de plotjes verdeeld zijn in de ruimte. De dichtstbijzijnde plotjes liggen 11 meter uit elkaar, maar de afstanden tussen de plotjes wordt steeds groter: eerst 11 meter, dan 33, dan 100, dan 300, dan 900. Lembrechts: “Op deze manier kunnen we inzichtelijk krijgen wat het effect is van bijvoorbeeld stikstof en klimaatveranderingen op de biodiversiteit, maar ook op welke schaal beheer het zinvolst is. Wat werkt er nou het beste om de biodiversiteit te beschermen?”

Het plan is om de monitoring jarenlang vol te houden. Lembrechts: “Door continu te meten op de lange termijn, krijgen we een goed beeld van de variatie in biodiversiteit. Wanneer er nu naar langetermijnveranderingen in biodiversiteit wordt gekeken, gaat men vaak uit van twee punten die jaren uit elkaar liggen. Maar als het in het ene jaar relatief droog is in het voorjaar, en in het andere jaar juist nat, dan weet je niet zo goed wat je nou vergelijkt.”

Geen wedstrijd

Maar wanneer gaat het nou eigenlijk goed met de biodiversiteit? Lembrechts geeft aan dat het geen wedstrijd is om de meeste soorten: “Het gaat om gemeenschappen van planten die goed functioneren. Kijk je bijvoorbeeld naar heidevelden, dan vind je daar niet de grootste aantallen plantensoorten. Maar het zijn wel vaak specifieke soorten die je alleen daar vindt.”