�����̨

Klimaatactivisten blokkeren snelwegen, bezetten gebouwen en verstoren evenementen. Waarom doen ze dit? Wat drijft hen om de wet te overtreden voor een duurzame toekomst?

In haar promotieonderzoek onderzocht Amarins Jansma deze vragen door sociaal psychologisch onderzoek te combineren met geschiedkundige inzichten. Hierbij maakte ze gebruik van verschillende onderzoeksmethoden: interviews, vragenlijsten, experimenten en archiefonderzoek. Op die manier bestudeerde de Utrechtse promovendus wat mensen die zich aansluiten bij protesten van Extinction Rebellion drijft. Ook onderzocht Jansma milieuactivisme in Amelisweerd in de jaren 70 en 80.

Haar proefschrift laat zien dat gevoelens van onrechtvaardigheid (zoals waargenomen ecologische schade, oneerlijk klimaatbeleid, en hard politieoptreden) een belangrijke rol spelen in de keuze voor radicale acties. Hoe meer onrechtvaardigheid activisten ervaren, hoe groter hun bereidheid tot disruptieve blokkades en bezettingen en hoe meer sympathie ze hebben voor beschadigende acties, zoals het vernielen van vervuilende machines. Het contact met autoriteiten, met name de politie, en de behoefte aan zingeving bleken cruciale factoren.  

Sinds 2019 zijn verstorende klimaatprotesten in Nederland sterk toegenomen. Activisten voelen zich steeds machtelozer en zien hun vreedzame protesten genegeerd worden. Wanneer een effectief klimaatbeleid uitblijft en activisten zich niet gehoord voelen, kunnen zij steeds radicalere actievormen omarmen en kan er een proces van klimaatradicalisering optreden.

Tegenwoordig hanteren veel klimaatactivisten de strategie van burgerlijke ongehoorzaamheid, waarbij zij bewust en doelgericht bepaalde wetten en regels overtreden om aandacht te vragen voor hun zaak. Dit omvat bijvoorbeeld het verstoren van de openbare orde en het negeren van politiebevelen. Zolang deze acties geweldloos blijven, vallen ze binnen het recht op protest. Jansma: “Mijn proefschrift benadrukt het belang van wederzijds vertrouwen, eerlijke behandeling en transparante communicatie tussen activisten en autoriteiten om gewelddadige escalatie in de toekomst te voorkomen en samenwerking te bevorderen.”