�����̨

Hoewel het op dit moment rustig is rond blauwtong in Nederland, bereiden veehouders zich actief voor op een mogelijke nieuwe uitbraak. Zowel schapen als koeien zijn kwetsbaar, maar het virus gedraagt zich anders per diersoort. Vaccineren lijkt vooralsnog het belangrijkste middel om sterfte te voorkomen. We spreken Reinard Everts en Margit Groenevelt over blauwtong bij koeien en schapen.

Na een heftige uitbraak van blauwtong in 2023, en een opleving van de ziekte in 2024, houden veehouders en dierenartsen hun hart vast nu de temperaturen langzaam stijgen. “Op dit moment is het nog rustig,” zegt dierenarts Margit Groenevelt, gespecialiseerd in schapen. “De knutten die het virus verspreiden worden wel wakker, maar het is nog niet warm genoeg om ze in groten getale te zien. Toch weten we: het virus is niet weg. Het overwintert.”

Blauwtong wordt overgedragen door knutten, kleine muggenachtige insecten. Zij dragen het virus van dier op dier over. De nieuwe knutten die nu uit hun eitjes komen, zijn op zichzelf nog virusvrij. Maar zodra ze een besmet dier treffen, kunnen ze het virus weer verder verspreiden.

Grote verschillen tussen schapen en koeien

Volgens dierenarts en onderzoeker Reinard Everts is het belangrijk om het onderscheid tussen diersoorten goed te begrijpen. “Voor schapen is blauwtong vaak dodelijk. Voor koeien is het minder fataal, maar ze kunnen er wel ernstig ziek van worden. Denk aan kreupelheid, vruchtbaarheidsproblemen, melkproductiedaling en zelfs abortus.” Een ander belangrijk verschil: koeien kunnen het virus veel langer bij zich dragen dan schapen. “Soms wordt het virus zelfs overgedragen op het kalf in de baarmoeder. Dat kalf wordt dan geboren met het virus in het bloed. En zodra daar een knut op zuigt, gaat de verspreiding weer verder.”

Vaccineren is essentieel

Ondanks de relatieve rust van dit moment zijn veel veehouders bezig met vaccineren. “Vorig jaar is er vooral veel aandacht geweest voor het vaccineren van schapen,” zegt Groenevelt. “Logisch, want daar zagen we de meeste sterfte. Maar vaccinatie blijft ook nu de meest effectieve manier om sterfte en ernstige ziekte te voorkomen.”

Everts sluit zich daarbij aan: “De koe speelt een belangrijke rol in het in stand houden van het virus. Door hun lange besmettingsduur en de kans op overdracht naar kalveren, zijn ze cruciaal in de verspreidingscyclus. En hoewel ze minder snel sterven aan blauwtong, kunnen ze wel ernstige economische schade veroorzaken voor boeren.”

Voorkeur voor koeien

Overigens lijken knutten een duidelijke voorkeur te hebben voor koeien. “Waarom precies weten we nog niet,” zegt Everts, “maar mogelijk zijn koeien aantrekkelijker omdat ze groter zijn of omdat ze, in tegenstelling tot schapen, geen dikke wollen vacht hebben.”

Vooruitkijken

De komende weken moet blijken of er weer sprake zal zijn van een blauwtonguitbraak, en hoeveel schade deze uitbraak zal aanrichten. Als de temperaturen stijgen en de knuttenpopulatie toeneemt, zou het blauwtongvirus zomaar weer kunnen toeslaan. Veehouders hopen dat hun voorbereidingen voldoende zijn om herhaling van vorig jaar te voorkomen.

Wat kun je als veehouder op dit moment het beste doen? Groenevelt: “De beste maatregel die veehouders op dit moment kunnen nemen is toch de dieren te vaccineren. Dat blijft de meest effectieve manier om sterfte en ernstig ziekteverschijnselen te voorkomen.”